De gemeente Aa en Hunze had in 2020 met 9,8 procent het hoogste ziekteverzuim van alle Drentse gemeenten. De Samenwerkingsorganisatie De Wolden Hoogeveen had in dat jaar te maken met de hoogste uitstroom van medewerkers, namelijk 69, waarvan 46 op eigen verzoek vertrokken.
Dit blijkt uit een analyse van RTV Drenthe van de cijfers over verloop en verzuim bij Drentse ambtelijke organisaties sinds 2010.
Ruthger Schoonderbeek, die op 1 december 2021 is aangetreden als gemeentesecretaris in Aa en Hunze, wil geen toelichting geven op het hoge ziekteverzuim. Er zouden volgens hem te weinig nieuwswaardige ontwikkelingen zijn om daar nu een interview aan te wijden. Hij komt alleen met een schriftelijke verklaring.
“Het ziekteverzuim is inmiddels teruggelopen tot 8,5 procent (stand van zaken december 2021) door een aantal aanpassingen in het ziekteverzuimbeleid en de uitstroom van een aantal langdurig zieke medewerkers naar de WIA. Wij hopen en verwachten dat deze dalende lijn zich dit jaar zal voortzetten”, aldus de verklaring.
Het landelijk gemiddelde lag bij ambtelijke organisaties in 2020 op 5,5 procent. Coevorden en Borger-Odoorn hadden met 4,7 procent het laagste ziekteverzuim in 2020.
Hoge werkdruk
Uit een intern tevredenheidsonderzoek in 2020 bleek dat de ambtenaren in Aa en Hunze de werkdruk als hoog ervaren. De voormalig gemeentesecretaris Marleen Tent, onder wie het ziekteverzuim sterk is opgelopen, vindt het nu ook niet haar taak om te reageren op de verzuimcijfers.
Gekeken naar het aantal ambtenaren per inwoner, is de werkdruk in Aa en Hunze in 2020 één ambtenaar op 116 inwoners. Wel slonk het ambtenarenapparaat in 2021 waardoor dit getal nu op 129 ligt. Maar in de gemeente Tynaarlo moest één ambtenaar in 2020 maar liefst 151 inwoners bedienen. Toch is het ziekteverzuim in de gemeente Tynaarlo meestal onder het landelijk gemiddelde.
Komend jaar trekt Aa en Hunze een miljoen euro uit om de situatie op orde te brengen. De gemeenteraad wil aan de hand worden genomen hoe dit geld gaat worden besteed en of het extra geld wel effect heeft.
Hoge uitstroom De Wolden Hoogeveen
De gemeente De Wolden Hoogeveen had in 2020 een ambtenarenbestand van 792, waarvan 69 medewerkers de gemeente de rug toekeerden. Het verloop kwam daarmee op 8,7 procent. Het ging om 46 medewerkers die op eigen verzoek vertrokken, een overlijden, vier mensen vetrokken via rechtswege en 18 personen gingen met pensioen.
De leegloop vond plaats in een vooral in Hoogeveen tumultueus jaar 2020. Politiek was er rumoer met het vertrek van twee wethouders en ook werd bekend dat de gemeente jarenlang boven haar stand had geleefd, wat resulteerde in een tekort van 9 miljoen euro. Deze situatie lijkt zijn weerslag te hebben gehad op de ambtelijke organisatie.
In een doorlichting van de SWO De Wolden Hoogeveen van mei 2021 staat hierover: “In de exitgesprekken is in 2019/2020 een opvallende daling in de waarderingen op alle onderdelen zichtbaar ten opzichte van 2018. Onrust in de organisatie als gevolg van de financiële problemen en politieke turbulentie en mogelijk ook de impact van corona spelen daarin mogelijk een rol. De daling van de waarderingen in de exitgesprekken geeft reden om nader uit te zoeken of sprake is van een negatieve spiraal en wat nodig is om die te doorbreken.”
Ook landelijk probleem
“Wat in Hoogeveen heeft gespeeld heeft impact op de SWO De Wolden Hoogeveen gehad. We erkennen en herkennen dat we te maken hebben met die uitstroom. Het is overigens niet alleen een probleem van de SWO, maar ook een landelijk probleem. Want de detacheringsbureaus die mensen in dienst nemen van ons komen als paddenstoelen uit de grond. Het gaat vooral om ambtenaren op het gebied van ruimtelijke ordening en ICT. De bureaus bieden een mooi salaris, laptop en leaseautootje en vanwege de leegloop zijn wij dan weer gedwongen om die mensen terug te huren”, zegt Vanessa Gosselink, interim-gemeentesecretaris van de gemeente De Wolden en directeur van de SWO.
Zit er al verbetering in de situatie? “Wij zien dat de betrokkenheid bij de mensen omhoog gaat. Verder stimuleren we mobiliteit binnen de SWO. Door de samenvoeging van Hoogeveen en De Wolden hebben we een ambtelijke organisatie van 800 mensen en dan heb je ruimte om mensen wat anders aan te bieden”, aldus Gosselink.
Sinds 1 januari heeft Hoogeveen een nieuwe gemeentesecretaris en ook politiek is de situatie daar inmiddels weer in rustiger vaarwater gekomen met de komst van het zakencollege. De komende jaren wordt het financieel nog wel bikkelen, maar er is een meerjarenplan om de tekorten weg te werken. De andere gemeente in de samenwerkingsorganisatie, de gemeente De Wolden, heeft van oudsher het huishoudboekje goed op orde, dat bleek ook uit de financiële benchmark die vandaag is gepubliceerd en waarbij De Wolden een 10 scoorde.
Ambtenarenbestand gelijk met 2010
Wat verder opvalt in de cijfers is dat veel gemeenten in 2020 ongeveer hetzelfde aantal ambtenaren aan het werk hadden als in 2010. Na 2010 was er sprake van een jaarlijkse daling, maar omdat gemeenten in 2015 verantwoordelijk werden voor de uitvoering van de participatiewet en de jeugdzorg, is het aantal ambtenaren sinds dat jaar bij veel gemeenten weer toegenomen.
De gemeente Emmen had in 2020 het grootste aantal ambtenaren in dienst, namelijk 901. In 2010 waren dit er nog 1241. De krimp van het ambtenarenapparaat heeft ermee te maken dat onder meer De Toegang, voor WMO, jeugdhulp en schulddienstverlening, een aparte organisatie is geworden.
Verantwoording
De redactie heeft de verloop- en verzuimcijfers van alle Drentse gemeenten opgevraagd van 2010 tot 1 oktober 2021. De helft van de gemeenten heeft de cijfers van 2021 aangeleverd.
De SWO De Wolden Hoogeveen heeft cijfers aangeleverd vanaf 2015; het jaar dat de gemeenten zijn gaan samenwerken. De gemeente Coevorden heeft alleen cijfers aangeleverd van 2018 tot en met 2020. “Dit heeft te maken met de overgang naar een nieuw systeem”, schrijft een woordvoerder daarover.
De gemeente Meppel heeft, ondanks herhaaldelijke verzoeken, alleen cijfers van 2017 tot en met 2020 gestuurd.